کد مطلب:39296 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:14

گنجینه پرسمان » اهل بيت

در نهج البلاغه در باب صفات خدا آمده كه صفات او بر هم پيشي نميگيرد ولي در دعا آمده كه اي كسي كه رحمت او بر غضبش پيشي گرفته اين تناقض چگونه حل ميشود؟

بين اين دو مطلب تناقض نيست زيرا مراد از صفات او از هم پيش نميگيرد ، صفات ذات پروردگار است و منظور از صفت ذات صفاتي هستند كه ذات مقدس خداوند مصداق عيني آنهاست يعني براي وصف كردن ذات به اين صفات تصور ذات كافي است و اين صفات شامل علم، قدرت و حيات اراده ميباشد و مقصود از اينكه صفات او از هم پيشي نميگيرد يعني اين صفات مثل علم و قدرت و بقيه در ذات پروردگار بوده و عين ذات او هستند و رتبه ايشان يكي است و يكي مقدم بر ديگري نيست، اما رحمت و غضب از صفات فعل خداوند هستند كه در سؤال ديگر شما مقصود از صفت فعل را توضيح داديم .

اما مراد از رحمت خداوند چيست؟ رحمت به معناي تأثر قلب است اما نه هر تأثريبلكه تأثر خاصي كه از مشاهدة ضرر و يا نقض در ديگران به آدمي است و آدمي را وا ميدارد كه در مقام جبران ضرر و اتمام نقص او برآيد ولي وقتي اين كلمه را به خداي تعالي كه اجل از داشتن قلب است نسبت داده شود، ديگر معناي تأثر قلبي نيست، بلكه به معناي نتيجه آن تأثر است، نتيجه تأثر در ما آدميان اين بود كه در مقام جبران نقص طرف برآئيم . رحمت خداي تعالي نيز به همين معنا است پس اينكه ميگوئيم خدا رحيم است، معنايش اين است كه نقص بنده را جبران نموده و حاجتش را برآورده و بيماريش را شفا ميدهد،در يك عبارت جامع، رحمت خدا منطبق است به اعطاي او وافاضه وجود بر خلقش.

و غضب بر عكس رحمت است، و آن هم يك تأثر قلبي است اما درباه خداوند به اين معناست كه او بخاطر اعمال و كردار انسانهابر آنها خشم ميگيرد و مورد عقوبت قرار ميدهد .

بنابراين معناي دعا اين است كه خداوند ابتدا به وسيله فرستادن پيامبران و امامان معصوم و قرآن سعي در از بين بردن نقصهاي بنده است و او را از گرفتاريها نجات ميدهد . و بعد اگر به مسير درست و صراط مستقيم قرار نگرفت به او خشم ميكند .

پس بين اين دو موردي كه شما بيان كرديد تناقض نيست زيرا در جايي است كه وحدت موضوع باشد يعني اينكه موضوع در هر دو يكي باشد مثلاً دو جمله برگ سبز است ، برگ سبز نيست متناقص است ولي دو جمله برگ سبز است و گل سبز نيست متناقص نيستند چون در آنها وحدت موضوع نيست .

و در اينجا منظور از صفات در نهجالبلاغه صفات ذات است با توجه به جملات قبل و بعد از كلام مولي عليع ولي در بيان دعا مراد صفات فعل است .









منابع و مآخذ :

1- الميزان ج 18 ـ ص 164 و ج17 ص366، تفسير نمونه ج3 ص 53 و ج 23 ص457